Hoe AI het taalniveau van studenten onder druk zet

Met de opkomst van AI verandert ook de manier waarop studenten leren en studeren. Samen met 180 eerstejaarsstudenten maakte ik twee weken geleden een tentamen Nederlandse basisvaardigheden; maar 24 procent haalde het tentamen. Het roept bij mij de vragen op:

Wat is de impact van AI op de taalontwikkeling van studenten? En hoe gaan onderwijsinstellingen om met het gebruik van AI bij studenten?

Beïnvloeding schrijf- en leesvaardigheid
Door de snelle ontwikkeling van AI, wordt er steeds vaker gebruik van gemaakt. Vooral ChatGPT is populair onder studenten, uit een onderzoek van het CBS blijkt namelijk dat 60 procent van de hogeropgeleiden hier gebruik van maakt. Studenten laten ChatGPT helpen bij schoolopdrachten en verslagen maken. Als je dit doet, heb je alleen niet de mogelijkheid om je schrijfvaardigheid verder te ontwikkelen: AI doet alles voor je. Dit staat ook weer in verbinding met de leesvaardigheid van studenten. Want een goede woordenschat is van belang als je grote delen van teksten wilt begrijpen, bijvoorbeeld tijdens het studeren.

Het is overigens niet fout om AI te gebruiken als taalassistent. Hiermee kan je als student je woordenschat en grammatica verbeteren. Om vervolgens daarna zelf te schrijven, zonder hulp van ChatGPT of een ander AI hulpmiddel.

Onderzoekers van hogeschool Inholland ontwikkelden in september een AI- taalassistent om Caribische studenten te helpen met hun Nederlandse taalvaardigheid. De studenten konden met AI in gesprek gaan, hierdoor hebben ze geleerd om de goede woordvolgorde en het gebruik van lidwoorden toe te passen. Uit dit onderzoek bleek dat de kwaliteit van het taalonderwijs in twee jaar tijd door AI twee keer zo goed is geworden.

Onderwijsrichtlijnen voor AI
De meeste onderwijsinstellingen maken gebruik van een plagiaattool. Deze wordt gebruikt bij het controleren van ingeleverde verslagen en opdrachten. Hierdoor stimuleren scholen om geen misbruik te maken van AI door studenten. Daarnaast biedt bijvoorbeeld onze hogeschool ook een handreiking aan. “ChatGPT voor studenten’’, Hierin worden de richtlijnen beschreven wanneer het gebruik van AI wel en niet is toegestaan. Volgens de Landelijke Studentenvakbond (LSVb), heeft niet elke hogeschool of universiteit richtlijnen opgesteld voor het gebruik van AI. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bij 85% van de onderwijsinstellingen er geen of onduidelijke richtlijnen zijn.

Daarom pleitten de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en de Algemene Onderwijsbond (AOb), in september 2023, al voor landelijke richtlijnen voor de inzet van AI bij toetsen en ingeleverde stukken in het hoger onderwijs. Daarnaast heeft de AOb gezegd dat het bewustzijn over AI bij docenten en scholen nog laag is. Scholen moeten goed weten welke invloed AI heeft, onder andere op de taalontwikkeling van studenten.

Als deze landelijke richtlijnen worden ingevoerd, denk ik dat docenten zich ook meer bewust worden over het gebruik van AI en dat ze hierbij een ondersteunende rol kunnen spelen om de verdere achteruitgang van de taalontwikkeling van studenten tegen te gaan of zelfs te voorkomen.

Stimulering van de Nederlandse taalontwikkeling in het onderwijs
Op het mbo is het vak Nederlands verplicht. Elke mbo-student moet aan een bepaald niveau voldoen om het vak met een voldoende af te sluiten. Deze kwalificatie-eisen worden momenteel herijkt voor het vak Nederlands om de taalvaardigheid van studenten verder te verbeteren. Natuurlijk maken de studenten hier ook gebruik van AI. Maar doordat de Nederlandse taal tegelijkertijd ook weer bijgespijkerd wordt tijdens de lessen Nederlands, zal het effect op de taalontwikkeling van mbo-studenten minder snel zichtbaar zijn en juist verbeterd worden.

Daarnaast staat de Nederlandse taalvaardigheid bij studenten van hogescholen en universiteiten wel onder druk. In februari 2024, kondigde de AOb in een artikel aan dat de universiteiten zelf dit probleem willen oplossen.
Elke grote bacheloropleiding krijgt een Nederlandstalige variant, dit werd in februari dit jaar bekendgemaakt door de universiteiten van Nederland. Ook stappen sommige opleidingen weer helemaal op het Nederlands over. De regering wil met al deze maatregelen de Nederlandse taalvaardigheid van studenten vergroten. Ook voor internationale studenten gaan ze bepaalde taaleisen stellen.

Vragen aan de minister van Onderwijs: Eppo Bruins
Wie kan er beter iets zeggen over het taalonderwijs dan de minister van Onderwijs Eppo Bruins? Ik heb geprobeerd hem wat vragen te stellen over de taalbevordering van studenten en AI in het onderwijs. Een woordvoerder van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap kwam er namens hem op terug:

“Onderwijsinstellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de taalvaardigheid van hun studenten. Vanuit het ministerie hebben we hen wel opgeroepen de taalvaardigheid van de Nederlandse taal te versterken.

Daarnaast zijn zowel instellingen in het hoger onderwijs als in het mbo zelf verantwoordelijk voor de invulling en de kwaliteit van hun onderwijs. Het ministerie kent daarom geen specifiek beleid voor het gebruik en de toepassing  van AI in het onderwijs.
Wel wordt het verantwoord inzetten van AI aangemoedigd.”

Kortom, de taalvaardigheid staat mede door AI onder druk bij studenten. Onderwijsinstellingen blijven voor een uitdaging staan: hoe kunnen ze de taalvaardigheid van studenten beschermen en versterken, terwijl zij juist verantwoord gebruik leren maken van AI? Ik hoop dat er snel betere richtlijnen komen, zodat de volgende keer bij een taaltoets, de meerderheid wél een voldoende haalt.